Nữ Trung Tùng Phận

Tề-Mi vẹn đạo chẳng nài khổ-thân .

 * * *

Vợ Châu-Công đình-thần mạng phụ ,

Ở thôn-quê lam-lụ làm ăn .

Chồng thì triều nội cao-sang

Vợ lo canh-cửi cơ-hàn tấm thân .

Giúp chồng trọn ân-cần nhiếp-chánh ,

Mới nên trang chúa Thánh tôi hiền .

Vợ không tham nhũng kim tiền

Chồng lo trọn đạo nắm quyền chăn dân .

Phạm-Trọng-yêm mấy lần xa vợ ,

Nợ quân-vương nhiều thuở truân-chuyên .

May duyên gặp đặng vợ hiền ,

Thanh-liêm chánh-trực giữ bền lòng son.

Phải căn nợ cách non cũng gặp ,

Lỡ trái duyên vội gắp ra hư .

Con xem từ trước đến chừ .

Đấng anh-hùng gặp anh-thư mấy người .

Dầu đẹp xấu để đời luận biện ,

Vui duyên con thân miễn an vui .

Đừng chê chồng phân thiệt-thòi,

Đáng danh quân-tử phải người lang-quân .

Chữ hằng dạy thanh-xuân bất tái ,

Vợi người rồi danh gái hết kêu,

Noi gương đức hạnh Nhị-kiều ,

Dở dang Du-Sách giữ điều tiết-trinh.

Hễ thất nghĩa rẻ khinh Kim-Cải ,

Khó tưới hoa trở lại thanh tươi .

Hư nên cũng có một đời ,

Hay chi thay đổi nhành mai sái mùa .

Tri-âm vì đáng dây cầm nguyệt ,

Đừng đem tình chí-thiết giao-hoan .

Căn duyên dầu có phụ-phàng ,

Cũng do tiết giá mở đàng ngại lo.

Trai bảy thiếp cũng cho chẳng hại ,

Gái lộn chồng đã hoai tánh danh ,

Con coi phận mẹ mỏng mành,

Chánh thê nay lại sánh mình thứ thê .

Chữ hằng dạy thanh-xuân bất tái ,

Vợi người rồi danh gái hết kêu,

Noi gương đức hạnh Nhị-kiều ,

Dở dang Du-Sách giữ điều tiết-trinh.

Hễ thất nghĩa rẻ khinh Kim-Cải ,

Khó tưới hoa trở lại thanh tươi .

Hư nên cũng có một đời ,

Hay chi thay đổi nhành mai sái mùa .

Tri-âm vì đáng dây cầm nguyệt ,

Đừng đem tình chí-thiết giao-hoan .

Căn duyên dầu có phụ-phàng ,

Cũng do tiết giá mở đàng ngại lo.

Trai bảy thiếp cũng cho chẳng hại ,

Gái lộn chồng đã hoai tánh danh ,

Con coi phận mẹ mỏng mành,

Chánh thê nay lại sánh mình thứ thê .

Muốn còn phước dựa kề quân-tử .

Phải hạ mình đặng xử vuông tròn .

Chia chồng vì dạ sắt-son ,

Nhịn chồng bởi chút sắp con cái nhà .

May tiểu-thiếp biết hòa biết thuận ,

An thân chồng đẹpxứng nợ duyên .

Rủi ro gặp gaí bán thuyền ,

Loạn gia phải chịu thảm phiền lắm cơn .

Thà thấy dạng còn hơn hiu-quạnh ,

Nên cắn răng nhịn nhín tình thương.

Ai đời thắt dạ mà lường ,

Bưởi bòng bụng gaí vẫn thường giống nhau.

Cội thung thấy càng cao tuổi hạc ,

Nhớ liễu mai chếch mác mà đau.

Trường-Đình giục thảm canh thâu,

Gối còn nữa nguyệt đối đầu phòng thu .

Con quốc quốc chưa âu đổi bạn ,

Máu đổ-quyên đợi mãn kiếp sanh.

Trượng-phu hà-hải đã đành ,

Nỡ nào đày thiếp một mình tương-tư.

Chiêu-Quân chịu gĩa từ đất Hớn ,

Thân cống Hồ ngất-ngưởng tha bang .

Thiếp nay cũng giống như nàng ,

Thân Hồ tâm Hớn đôi đàng khó nguôi .

Còn Tinh-Vệ lấp phiền biển ái,

Đòi trả chồng hà-hải sóng chôn .

Thiếp thân như ốc mượn hồn ,

Sống không thiết sống chết còn ngậm đau .

Nơi Phiên-Quốc xôn-xao lượng thảm ,

Hạnh-Ngươn xưa đã dám hi-sinh .

Cũng như thiếp nặng khối tình ,

Gãy trâm Lương-Ngọc bễ bình Lý-Uyên.

Dầu chàng có vui riêng quên thiếp,

Thiếp cũng lo tội-nghiệp thân chàng.

Đậm hương cho toại hồng-nhan.

Gẫm thân có lúc khốn-nàn ốm-o .

Thương chi thật con đò đưa khách ,

Nghĩa chi nồng những cách bán duyên .

Còn thân còn mến còn quyền ,

Hết ưa hết chuộng thì duyên hết nồng .

Đây còn nổi bế bồng thêm trẻ ,

Hễ giao tình chẳng lẽ không con .

Hai vai gánh nặng thân mòn ,

Cơn đau thất nghiã hầu hờn giảm thương .

Chẳng như thiếp nhớ ơn giải cấu ,

Mến từ khi mở nụ đào yêu .

Trăm cay ngàn đắng cũng chiều ,

Quí thân quân-tử dám liều với thân .

Rẻ rúng bấy hễ cân cũng trọng,

Quí bao nhiêu hờ-hững cũng khinh .

Chàng thì nhẹ thể vì tình,

Thiềp thì lo sợ lụy mình trượng-phu.

Niềm âu-yếm ai đâu rõ giá ,

Vui trăn hoa dối trá là thường .

Ăn nhờ, ở tam mua thương ,

Tiếc chi những thói hoa tường buôn ong.

Trông tin nhạn về đông mòn-mỏi,

Thả lá hồng biết hỏi nơi ai .

Khối sầu càng chất càng cay ,

Chờ năm, năm lụn, đợi ngày ,ngày qua .

Soi kính cũ mặt hoa đã nhíu,

Tóc hoa râm mày liễu ướm sương .

Mùi chê dưới mắt chán chường ,

Còn duyên chi mộng đến đường tái hôn .

Thôi đành gởi tâm-hồn gió tuyết,

Theo nương con cho hết tam tùng .

Hoặc là tròn nghĩa thủy chung ,

Hoặc là chia dạ não-nùng với con .

Ngắm đường thế đã mòn vinh-nhục ,

Đổi thay duyên đặng phúc hạnh gì .

Lánh buồn lại lạc lối bi ,

Rẽ duyên kim cải đem bì phấn hương .

Liếc mắt ngó vào trường phong-nguyệt ,

Mua trận cười nào tiếc ngàn vàng .

Chừng cơn phấn lợt hương tàn ,

Núm mồ bạc-mệnh bên đàng cỏ chôn .

Nào những khách đoạn-trường kim cổ

Bởi trái duyên nên lỡ gót trần

Bán xuân khi đắt giá xuân ,

Thu qua để thẹn hồng-quần biết bao .

Hỏi đến khách sớm đào tối mận

Đon những trang ngọc cận hương thân .

Tầng nghe giá tuyết trong ngần ,

Cớ sao bị nhiễm phong-trần bởi đâu .

Bởi thuyền bá sóng xao biển ái ,

Bởi non thề sương trải lạnh lùng .

Bởi chàng phụ tấm tình chung ,

Bởi tơ-duyên cũ, tơ-hồng hết xe .

Bởi nhan-sắc không khoé không mặn ,

Bởi hơi đồng không thẳng không kiêu .

Bởi quen mùi vị phòng tiêu ,

Bướm ong kiếm dựa vườn điều đổi hướng .

Bởi hoa chạ bên đường dễ hái

Bởi buôn hương nặng ngãi nhiều nhơn .

Đờn hay vặn lắm trục lờn ,

Đổi hơi cầm sắt ra trường ca xang .

Bởi vào trướng ra màn hết vị ,

Bởi ngồi lơn lên kỷ hết nồng .

Nên ưa mèo mả gà đồng,

Bỏ hình loan-phụng, dựa lồng chim xanh .

Bởi mến cảnh đôi cành đài liểu ,

Bởi ưa hoa, bận-bịu đài hoa

Bởi ham nguyệt rạng lánh nhà ,

Đèn chong buồn-bực, lập lòa rèm thư.

Bởi quen mặt đào châu bớt đẹp

Bởi nhìn thường hoa ép liễu nài .

Chê vành xuân hết bịu mai ,

Kiếm đường hỏi liễu-chương-đài bao mươi

Bởi cửa tiá bóng trời nồng-nực

Bởi thiên thu, gió chặt đường ong.

Cánh hồng quen với cuồng-phong ,

Nước non thế-giới vẫy-vùng tinh trăng.

Bởi cung quảng, bóng hồng nhấp-nhoá

Bởi đến Ngô, nghe gã Tây-Thi .

Bởi ham bóng sắc hơn chì ,

Mỹ-nhân thấy dạng kể gì đến duyên .

Quen xa-mã chê thuyền là chặm ,

Đã mùi chàm, gọi thấm là hơn

Ca hay quên hẳn giọng đàn,

Một đêm túy-mộng sánh hơn gặp vàng .

Nơi tửu-điếm, nhà lang khác hẳn ,

Vợ chồng thường ít sẳn chiều thương .

Trà-mi kém sắc hơn hường ,

Tiếng cười Bao-Tỷ hơn hờn Phan-Vương .

Thiếp biết phận cánh bườm dưới gió,

Đã khổ đời chiụ khổ cùng đời

Thuyền nan sợ sóng dòng khơi .

Khúc quanh eo hẹp, chìu thời khúc quanh .

Soi dòng nước đặng nhìn thấy dạng ,

Thấy nghi-dung hết mặn nét ngài .

Chẳng còn yểu điệu hình mai,

Da mồi tóc đã ướm thay nửa vàng .

Mảng gượng vui cùng đàn cháu dại ,

Chỉ lời hay sự phải khuyên răn .

Tóc xanh là bạn mày nhăn ,

Nên ba dạy cháu biết bằng năm mươi .

Khóc của mụ pha cười của trẻ,

Chậm của già đổi lẹ của thơ ,

Ngắm coi cái nhỏ bây giờ ,

Nhớ trong cái lớn mịt-mờ chiêm-bao.

Nương con gậy ra vào lụm-cụm,

Lưng gối dùn lững-thững bước đi.

Thôi gần hết kiếp làm gì ,

Co tay đếm tuổi quá kỳ tri thiên .

Bổng tiếng sấm gần bên tai nổ ,

Nghe tin chàng mệnh số du tiên .

Ôi thôi trời động đất nghiêng !

Chết chàng hồn thiếp chơi miền âm-cung .

Khi tỉnh giấc còn trong vòng tục ,

Mới biết thân ít phúc hơn chàng .

Giá chi một mảnh xương tàn ,

Đày cho thêm nỗi đoạn tràng tử-ly .

Một thân goá than-ly lại mặc,

Chống gậy lê, nhúc-nhắc đưa linh.

Đầu sương chất trắng khối tình ,

Bao nhiêu ân-ái trong mình tử thi .

Ngó vạn-vật cũng kỳ lẽ chết ,

Nghe non sông như hết khí sinh .

Hỏi ta có sống thật tình,

Hay là giấc mộng Diêm-đình đưa nhau .

Xem cây-cỏ như màu thảm-đạm ,

Ngó thú-cầm dường cảm đau thương.

Đất nhà cảnh vật ruộng vườn ,

Hình chàng như gắn nẻo, đường vô xa .

Kìa đào lý, tàn già đã cổi ,

Nhắc tượng chàng dựa cội trông hoa.

Nào là trời lặn bóng tà ,

Đèn khuya chớ lụn canh gà thăm em .

Kìa cụm liễu, gió đêm xao-xác ,

Đám chim chiều tìm mát nghỉ ngơi .

Ấy là nơi thiếp trao lời ,

Trăm năm khi hứa nửa dời buổi nay .

Kìa đầu rừng chòm mai đua nở

Trước xem màu hớn-hở như nay.

Cớ sao như ủ như vày ,

Hay là nhắc thiếp những ngày trao tơ.

Kìa lũ én dật-dờ cánh liệng,

Dựa chơn mây kêu tiếng nỉ-non ,

Cớ sao ngươi cũng vẫn còn ,

Chồng ta thân mất hình chôn cớ nào .

Bầy hồng nhạn lao-xao vịnh liễu,

Đám cò ngà bận-bịu gành khơi.

Là nơi lúc đứng khi ngồi ,

Trông trăng hẹn biển, ngó trời thề non .

Kìa đường cũ bước mòn lãng-tử,

Đám thú nhà dụ-dự bước chiều .

Ấy là nẻo thiếp đến kêu,

Chàng về kẻo trể quá chiều bửa cơm .

Kìa bến nước dập-dồn sóng dợn,

Chỗ đôi ta vui giỡn khi thơ .

Cũng cây, cũng bải, cũng bờ ,

Mà sao buổi ấy bây giờ khác nhau ?

Kìa nhịp cầu bên đầu khe nhỏ ,

Đông chòm cây tây có triền bưng.

Ấy nơi đôi lứa gặp mừng ,

Mà nay như nhắc mấy từng tương-tư.

Kìa chùa cũ nóc như muốn sập,

Nơi đôi ta lén gặp gỡ nhau .

Cớ sao cảnh tịnh úa xàu ,

Hay là thấy thiếp mà sầu lẻ-loi.

Bóng hải-đường ta ngồi buổi nọ ,

Bồng con thơ tìm ngõ nhà thầy.

Còn am-tự, còn chuà mây,

Mà chàng đâu vắng, chốn này lặng trang.

Kìa cuối xóm mấy hàng trước tử,

Nọ đầu làng, chài lữ phơi sương.

Ấy là nơi thiếp đến thường ,

Thăm chàng đang học nơi trường sân Ngô.

Kìa xóm rẫy nắm mồ lố-xố,

Nơi đôi ta tảo-mộ đạp thanh.

Gò đâu phút nỗi thình-lình ,

Nào dè chàng cũng đến giành một nơi.

Để thân thiếp mình ngồi hiu-quạnh,

Còn thây chồng quyết lạnh nắng hồng.

Đã đành bẻ gãy chử đồng ,

Chia đôi thiếp xóm, chàng đồng không hay.

Tiếng oan-ương bên tai dan-díu,

Gió đẩy-đưa bờ liễu lao-xao.

Lạ nghe lời vật thế nào ,

Mà ra như tiếng chàng chào buổi xưa .

Nhành dâu khuất bóng dưa mờ-mệnh ,

Cõi tà dương như hết reo chiều .

Hương tàn gió tối hiu-hiu,

Dở chơn hỏi nợ buổi chiều nghỉ đâu .

Ai sau gót giây lâu như nói ,

Xin người thương tha lỗi khi xưa .

Giận đem đổi nhớ cũng vừa,

Trách mình nào có đỗ thừa phụ duyên ?

Phải buổi trước đừng phiền đừng oán ,

Để nguyên tình uống cạn chén tình.

Làm chi sĩ nợ ba sinh ,

Mà nay phải chịu một mình riêng thương .

Tội chàng trước, tiêu dường tuyết-giá ,

Còn thiếp mang trọn cả lỗi chàng .

Lời phiền đổi lại tiếng than ,

Thương kia bao nã lại càng thêm thương .

Đời vắn ngủn, huỳnh-lương in giấc,

Kiếp phù-sanh đặng thất nơi thân .

Còn thân sống chịu phong-trần ,

Dứt hơi dầu muốn trọn gần cũng xa .

Nếu thiếp trước biết hòa biết thuận ,

Nhẫn ghen tương nhịn lẫn ân-tình .

Chia thương ơn ấy đã đành .

Thứ thê chánh-thiếp giựt-giành chi duyên.

Giọt lệ thiếp vì phiền mà chảy ,

Gẫm thương người chia dải đồng tâm.

Ta than lỗi bậc cung cầm,

Nàng sầu nhạn lạc ngư trầm biển mê.

Vắng mặt chàng thiếp về kiếm kẻ ,

Chia tương-tư đặng để nên tình .

Vì chàng thiếp kế bố kình  ,

Giữ câu hải-thệ sơn-tinh với nàng .

Mảng sầu muộn ngổn-ngang trăm mối,

Chùa thu-không bóng tối mịt-mờ .

Oanh về tổ, dế reo tơ,

Đường về vắng bước như tờ canh khuya.

Tiếng u-minh tía-lia gợi thảm ,

Giọng kình khua cửa Phạm dập-dồn.

Câu kinh tiếng kệ gọi hồn ,

Kêu thương khách tục, giải lòng người nhân

Rốn để bước đến gần điện thánh ,

Nhìn tượng thờ lại ngảnh thân mình .

Sao đó hiển, sao đó linh ?

Phải chăng trước cũng lụy tình như ta ?

Đau-đớn thế nắn ra tượng Phật,

Lánh khổ nên vụ tất cửa Không .

Biết chăng cái thảm mất chồng ,

Xin cho thiếp dựa nơi lòng từ-bi .

Hay sợ khổ sanh ly tử biệt ,

Nên tìm phương dứt tuyệt nợ đời .

Biết chăng tình aí của người,

Xin cho thiếp hiểu ít lời chơn-ngôn .

Hay đã sợ thân mòn gối mỏi ,

Mến ngày xuân mà tuổi không chờ .

Linh-đinh bể khổ dật-dờ,

Xin cho thiếp gởi thân nhờ cửa Không .

Hay đã sợ nắng nồng tuyết lạnh ?

Cảng đau thương khó lánh thân phàm.

Thuyền tình chịu sóng không kham,

Xin cho phận thiếp biến làm ni-cô.

Buồn tình lóng nam-mô câu tụng ,

Nhìn tượng cây rồi khủng cho thân .

Thân còn nương giữa phong-trần ,

Khổ kia còn đếm mấy lần mới thôi ?

Rón-rén trước Phật ngồi cúi gật,

Mấy lạy trình mấy nấc tương-tư.

Mảnh tâm xin gởi bấy chừ,

Nương theo thuyền huệ vào bờ tương giang.

Lui chơn kiếm con đường nhà nội ,

Lửa đốm nhen dẫn lối thảm trang .

Mắt xem cái cảnh điêu-tàn ,

Lòng thương dường đổ dãy tràng khắp nơi.

Tiếng dế giống như lời chia thảm ,

Ngọn đèn khuya nhấp-nhoáng mùi thương .

Thương vì trong kiếp đoạn-trường,

Cùng căn là chết ấy đường xưa nay .

Một ngày sống là bày bước chết ,

Sợ chết nên không tiếc sống thừa .

Đời không mến thế không ưa,

Lòng thương nảy-nở cho vừa tốt-tươi.

Vì sợ chết mà người kiếm sống ,

Trong căn oan lại mộng tầm duyên .

Giá hay sợ thế nên hiền ,

Khuyên đau giải thảm đổi phiền của ai .

Một vật nhỏ cũng mài cũng gọt ,

Của dầu hèn cũng mót cũng cằn .

Giá kia nào kể nên chăng,

Tay chân chàng để cũng bằng báu châu .

Thấy ai thảm lòng đau ái ngại,

Nghe kẻ sầu như cháy lòng thương .

Lau giọt lệ giải tan-ương ,

Chia cơm nhịn muối đỡ đường khó-khăn .

Thấy ai thảm lòng vàng xót-xáy ,

Nghe kẻ sầu như cháy tâm can .

Lau giọt thảm, giúp tai-nàn ,

Nâng hình quân-tử với hàng lụy chung .

Khi ghen ghét không cùng gặp mặt ,

Nay thấy nhau mà bắt động tình .

Hơn chi giành én giựt anh ,

Thước cưu khuất bóng dựa cành chung   nhau .

Học cho thấu máy linh cơ tạo

Xem nét thảm nàng đau như thiếp,

Trông tình chung mòn kiếp hồng-nhan .

Phăng tâm dòm mảnh đoạn-tràng,

Thì trong mấy khúc của nàng như ta .

Sầu đã cháy mặt hoa ủ-dột,

Thảm đã tràn hình cốt héo-don.

Xuân mai ba bảy đã mòn .

Cội thu thêm nảy mấy hườn anh nhi .

Tay bồng con tay thì dìu trẻ ,

Cảnh gia-đình quạnh quẻ không ai.

Hương thề để trước vị bài,

Châm đề thấy rõ những ngày biệt phu .

Cặp liễn tang còn câu long-ám ,

Hạc qui hồi lãnh đạm trần ai .

Quả như chàng có chốn này ,

Tưởng khi đổ lụy châu mày với duyên .

Hỏi đon thử lời nguyền khi trước ,

Gẫm thân nàng bạc phước như ta.

Oán hình liễu, ghét mày hoa ,

Kiếp tu mỏng mãnh mới là nữ-nhi .

Giọt lụy đổ không chi ngăn nổi ,

Thương thân nàng chung với thân mình .

Thượng chàng đầy-dẩy mông-mênh ,

Khối thương khó lấy gaó tình đem đong .

Đôi mặt cách, mà lòng vẫn một ,

Khác tông-môn hài-cốt hòa chung .

Thề nhau trọn kết dải đồng ,

Cám ơn chàng giúp mặn-nồng nghĩa-nhân .

Chia gia-nghiệp trong cơn khốn-khó ,

Hiệp đôi nhà con nhỏ làm chung .

Này là vẹn giống trọn dòng,

Nàng sanh thiếp dưỡng cũng đồng như nhau.

Lập gia-thất làm giàu con trẻ ,

Định lứa đôi đủ thế cùng đời .

Nàng thì an phận, an nơi,

Con thì đáng mặt, đáng người với ai .

Khi thong-thả đặt bài trẻ học ,

Lấy gương già gợi chọc sắp con .

Nhìn non chỉ nước làm hơn ,

Mượn bầu tuế nguyệt, giải hờn căn sanh.

Cỏ huyên cắm kềnh-kềnh đầu tuyết,

Con gậy lê mòn khuyết nửa cây .

Mắt mờ thêm nỗi lãng tai,

Thất tuần đã quá từ ngày ấu-xuân .

Dò đon hỏi bước rừng thiền cũ ,

Rằng Phật còn ở ngụ Lôi-Âm .

Tính niên rồi lại tủi thầm ,

Con đường cực-lạc biết tầm sao ra .

Nhẫng vơ-vẩn vào ra bến khổ ,

Trước mặt xem những chỗ sầu than.

Này là hình ảnh của chàng ,

Này là tiếng khóc của đàn trẻ con .

Này là chỗ thiếp còn niên thiếu ,

Này là nơi chàng níu thiếp trì .

Này là buổi hiệp hồi ly ,

Này là khi khóc khi thì cười mơn.

Này là chỗ lời hơn tiếng thiệt ,

Này là nơi cách biệt sanh-ly.

Này là chỗ thiếp chẳng vì ,

Này nơi chàng giận ra đi bỏ nhà .

Nầy là chỗ đôi ta tái hiệp ,

Nầy là nơi vừa hiệp vừa vui .

Nầy là chỗ thiếp đang ngồi ,

Tin nghe chàng đã qui hồi tiên-bang .

Các chỗ ấy dẫy tràn thảm tín ,

Càng ở gần khó nhịn sầu than.

Cam tâm nín-nẫm gia đàng ,

Vì con chưa giữ vững-vàng qui-mô.

Nay tuyết đóng song hồ đông lãnh ,

Dành cửa không gởi mảnh tâm hồn .

Tiếng chuông thức giấc  huỳnh-lương,

Toan nương thuyền huệ, vào đường vĩnh sanh .

Bước cảnh tịnh đã đành để cẳng ,

Tóc qui-y nửa trắng nửa vàng .

Phồn-hoa xa mã rộn-ràng,

Vinh-vinh nhục-nhục dãy-tràn kiếp-căn.

Ngắm thế cuộc chẵng bằng một giấc ,

Kiếp phù-du đặng thất là bao .

Nhẫng là đeo thảm chác sầu,

Tóc xanh cho tới bạc đầu cũng tin .

Nào là phép giựt-giành quyền lợi,

Nào là phương chuộng với cầu vinh .

Thử đem sánh khổ kiếp sanh ,

Chưa ai thấy đặng phước dành phần hơn .

Nào vui gượng, do cơn khóc lỡ,

Nào là khi chịu tớ làm thầy .

Quyền là chi lợi là chi ?

Dứt hơi ba tấc có gì gọi hay.

Nào là lúc ăn cay uống đắng ,

Nào là khen rồi mắng bao phen.

Tuồng đời trọng-trọng hèn-hèn,

Chẳng qua bướm tối, mến đèn xôn-xao.

Nào chữa đẻ biết bao khổ nhọc,

Nào hơn thua theo học sách đời .

Tang thương lúc biến khi dời ,

Trăm năm e cũng một đời thế thôi .

Nào tranh đấu thắng rồi lại thất,

Của phù-du chứa chất gọi giàu .

Thân còn đã quí là bao .

Dứt hơi của cải thế nào không hay.

Thiệt thì bỏ,giả vay nên nợ,

Mãn căn xưa chưa mở dây oan.

Kia là vua,nọ là quan

Cũng như bọn hát, hí tràng bán vui .

Sống thấy chết miệng cười mắt khóc ,

Nịnh lừa trung lưỡi thọc tay đâm .

Cũng như ác thú nhốt hầm  ,

Ăn nhau cho đã nào cần mệnh nhau.

Muốn lấy đạo làm đao hại thế ,

Toan dùng văn, gọi kế sanh nhai.

Đường hung ác, nẻo chông gai,

Lấn chen vào chốn nghiệt-đài gọi ngoan.

Mạnh hiệp yếu lấy gan hung bạo,

Dữ lấn hiền gươm giáo là hơn .

Nhẫng lo chác oán mua hờn,

Hại nhau chẵng biết nghĩa nhơn thế nào .

Thấy cảnh thế mà đau với thế ,

Biết thương đời mấy kẻ vì đời .

Ngán thay cái kiếp con người ,

Thôi đành bến Phạn để lời phật răn.

Thay đạo-phục bước xăng lánh thế ,

Mơi thì kinh, tối kệ giải lòng.

Từ-bi hứng giọt nhành-dương ,

Lau thanh trái chủ, lấp đường nghiệp căn .

Đoạn tình ái đem quăng bể khổ,

Bứt hồng-duyên tính bỏ non thề.

Nầy bờ tục, nọ bến mê,

Từ đây không trở lộn về thấy ngươi .

Vì thấy đó phải cười lộn khóc ,

Sách của ngươi chẳng học mà say .

Của ngươi, của đoạ, của đày,

Ghét ngươi ta dứt từ ngày buổi ni.

Lần chuỗi hột từ-bi cửa khổ ,

Nương gió thanh trăng tỏ là nhà .

Nước non để bước ta-bà ,

Sô liêm đem nhuộm màu dà gọi duyên .

Trương thẳng cánh con thuyền Bát-Nhã,

Cỗi đau thương giải quả trừ khiên .

Lấy thân rửa thảm lau phiền,

Đem công chuộc khách thuyền-quyên lụy tình .

Túi gió trăng thinh-thinh rộng mở,

Vui hạc cầm hay dở thú riêng .

Khi động Thánh, lúc non Tiên ,

Sớm thì Hải-Đảo tối miền Thiên-thai.

Đạp giày cỏ nương cây gậy bá ,

Mặc áo tơi nón lá che thân .

Trừ trần-cấu, xũ phất-trần ,

Quen bờ biển trí, dựa gần non nhân .

Đến phồn-hoa thân gần tục-lự ,

Chơi lầu hồng hỏi thử trái căn .

Chuỗi bồ trừ nghiệt gió trăng ,

Linh-đơn cứu kẻ khổ phần liễu hoa .

Gót nhân-ái đến nhà kẻ bịnh ,

Giọng từ-bi thức-tỉnh hung tâm .

Giữa cơn náo-loạn trổi cầm ,

Lấy hơi hòa-nhã dẹp lần bỉ-thô.

Giúp những kẻ ôm mồ thủ hiếu,

Dỗ những trang bận-bịu khối tình .

Dọ đường phước giúp mày xanh,

Đưa con thuyền hạc đến gành thiên-lương.

Tưới hoa chạ bên đường vô chủ ,

Đậy giậu thưa cúc xủ mai xàu .

Bỏ lòng thảm, dệt tâm đau,

Nâu-sồng cậy phép đổi màu anh hoa .

Câu tư hiềm biến ra bác-ái,

Nghiệp oan khiên đổi lại hồng-ân.

Khi kinh Thánh,lúc kệ Thần ,

Đọan-trường diệt dứt nợ-nần nữ-lưu.

Lầu xanh dậm màu tu trở vẻ,

Cửa không môn mở hé chơn hồng.

Thu-phòng học chước thu không,

Đốt hương cho ấm cho nồng phòng tiêu .

Đưa tuổi hạc quen chìu non-nước,

Mượn bút nghiên làm chước chê đời .

Nâng bầu nhựt-nguyệt lưng vơi,

Dành gương liệt-nữ để lời trinh-phu .

Nắm huệ-kiếm định thâu trái chủ,

Mặc đạo y, sạch giũ phồn-hoa.

Nơi bến khổ, để bước già ,

Xuân xanh noi dấu xây tòa anh-phong .

Cột thân-ái cây lòng đạo đức ,

Gầy từ-tâm gắng sức ôn-nhu.

Nung trang trí-thức nữ-lưu,

Biết thân giữ mặt hảo-cừu giai-nhân.

Giồi trí-thức tinh thần đẹp-đẽ,

Trao tài-ba vẹn vẻ anh thư .

Vinh thì chuộng, nhục thì từ,

Cân cao tính thấp đặng trừ thiệt hơn .

Nước ma-ha rửa hờn nhi-nữ,

Chuỗi bồ-đề gìn giữ hồng-nhan .

Cây trăm thước, đổi hương tàn ,

Treo y bá-nạp làm màn phòng the .

Để chuông mõ dựa kề son phấn,

Chất nhơn-tình chồng cận kệ-kinh .

Tâm ẩn ái giúp chí-linh ,

Biển mê chèo nhặt thuyền tình độ nhân .

Lấy tâm chánh làm cân đong thế,

Cậy lòng lành làm kế dìu đời .

Chông gai, vạch bước thảnh-thơi ,

Cầm phương cứu khổ, độ người trầm-luân.

Vẹn nhân-đạo đi lần nẻo chánh ,

Đến vô-ưu, đặng lánh nhơn-luân.

Thuyền con mệnh-mệnh như rừng ,

Đọn đường thánh-đức hỏi chừng Như-Lai.

Am-tự đóng, chặt gài bước tục,

Nước Cam-Lồ, cho phước tiêu-diêu .

Oan-trái dứt, nghiệp chướng tiêu ,

Cảnh vui Cực-lạc mỹ-miều vẻ-tâm.

Lánh bợm tục, tình thâm cũng tránh ,

Trốn đau thương, xa cảnh trần-gian .

Biến thân hạc nội mây ngàn,

Nắm phan tiếp dẫn, mở đàng Lôi-Âm .

Nơi cảnh tịnh, âm-thầm vui thú,

Đem tâm tình để ngụ đài sen.

Thông-dong quạt gió trăng đèn ,

Nhành dương làm bạn, sách hiền gợi quen.

Bế ngũ-quan không kiêng tục tánh,

Diệt tục trần, xa lánh phàm tâm .

Mệnh thiên giữ vững tay cầm ,

Đoạt phương tự-diệt, giải phần hữu sinh.

Linh linh hiển hiển, khinh khinh khứ,

Sắc sắc, không không, sự sự tiêu .

Chơn-linh đẹp-đẽ mỹ-miều,

Xuất dương sớm đã đến triều cung-hư .

Ngũ khí thanh diệt trừ quả kiếp ,

Linh quang đầy đặng tiếp hồng-ân .

Xác tại thế, đã nên Thần,

Ba mươi sáu cõi, đặng gần linh thiên .

Hiệp tạo-hóa cầm quyền chuyển thế ,

Dạy vạn-linh dụng thế từ-bi.

Sanh ấy ký, tử là qui ,

Diệu-huyền cơ tạo, chẳng gì gọi hơn .

Chừ mới rõ nguồn cơn kiếp sống ,

Tấc thây phàm rất mỏng số căn .

Ham phương cứu thế độ nhân ,

Giải mê khách tục, cõi trần lánh xa .

Lấy bác-ái làm hòa vạn-vật ,

Đem thiện-duyên xây nấc thang hồng.

Đọan căn đóng chặt âm-cung ,

Tòa sen chín phẩm, để cùng Phật tâm .

Trăm tuổi sống chẳng lầm tuổi sống ,

Một kiếp sanh, chưa trọng kiếp sanh.

Thay thân tạo-hóa là mình ,

Nâng-niu sanh chúng mới đành chữ nhơn .

Ngồi mà lóng tiếng đờn vô cực ,

Phước siêu thăng đặng thất nơi ta .

Biết coi thế giới như nhà

Sống nên chí Thánh, thác là Thần Tiên .

Thiếp nhờ Đạo giải phiền diệt khổ ,

Biết may duyên, lựa chỗ gởi tâm .

Tìm đâu đặng kẻ tri-âm ,

Ôm thương đem gởi cảnh thần cửa không .

Càng ngó trái lại miền thế tục ,

Lụy nhỏ dầm, đôi khúc lòng đau.

Ái-ân, ân-ái là sao ,

Đày thân lắm khách má đào gian-truân .

Chịu mòn-mỏi mảnh thân nhi-nữ ,

Cũng toan lo gìn-giữ khối tình .

Trăm năm dầu sống mảnh hình,

Thì trong tâm-lý đã đành tiêu tan.

Nào những mộng mơ chàng duyên thiếp ,

Nào những mơ ý hiệp tâm đầu .

Duyên là đâu, nợ là đâu ,

Chẳng qua biển khổ bắt cầu sống mê  .

Khối thảm chất tràn-trề bể hẹn,

Giọt đau thương quá chén hiệp phu.

Hễ là trí, ấy là ngu ,

Càng say âu-yếm, càng sầu nhớ thương .

Khách má phấn môi son đậm sắc ,

Đặng đem mồi trêu mặt ác-phong .

Đâu chữ tiết gọi là đồng ,

Lời than tiếng thiết để lòng trăm năm .

Chẳng qua khách ăn nằm quán tục,

Vắng một ngày lâu chút trọn đời .

Hỏi ai thỏa chí ai ôi ,

Tra phòng hiệp-cẩn, bao hồi khóc riêng .

Một câu mến gieo phiền muôn tiếng ,

Đôi lời phân, ngàn miệng xa-xôi .

Hỏi ai trộm đứng lén ngồi,

Những cay, những đắng cái mùi ra sao ?

Tính để viết khuyên rào tiết ngọc,

Thì sợ e ghẹo chọc si-tình.

Còn không để trọn lời lành ,

Lại e cho gái nhẹ mình nữ trung .

Toan để bút, ngăn vòng chồng vợ ,

Thì lại e nghịch nợ tiền khiên .

Còn khổng lưu lại lời hiền ,

Mưu chi gỡ nổi, thảm phiền đạo thê .

Thấy trẻ gái dầm-dề lụy đổ ,

E cho sau chịu số như già .

Muốn khuyên đầu Phật xuất gia ,

Lại e để hại nước nhà khuyết dân .

Thấy nhi-nữ kiếp căn mỏng-mảnh ,

Muốn binh lời làm mạnh đỡ nâng .

Lại e lỗi đạo nhơn-luân ,

Dở-dang gia-pháp vương-thần loạn ngôi.

Gẫm thân gái, trọn đời cực nhọc ,

Tính buông câu gọi chút nghỉ-ngơi .

Lại e sái thế lỡ thời ,

Giúp nam-nhân, chẳng có người trọn tâm .

Nghĩ phận vợ ngàn trăm đau-đớn ,

Sanh đẻ con nuôi-dưỡng nhọc-nhằn .

Muốn khuyên giảm bớt ái-ân ,

Lại e giục kẻ Tấn-Tần chia phôi .

Nên ngậm thảm, đặng ngồi nuốt thảm ,

Toan buông lời, chẳng dám hở môi .

Lén xem sự thế ngậm-ngùi,

Nguyền trông chỉ đợi phép trời dạy khuyên

Tay lịch-sự tự nhiên chê sự ,

Lòng đa tình vẫn cứ vị tình .

Biết tùng quyền, hiểu chấp kinh ,

Tìm phương hay gởi lấy mình cửa tu .

Nhẫng thảng mãn tháng thâu năm lụn ,

Sớm công-phu, tối tụng vãng-sanh .

Đã quen cảnh phạm lánh mình ,

Nên phương nhờ bởi đoạn tình ái yêu .

Nghe một sự hiểu điều khác nghĩ ,

Trong thất tình, tiêu-hủy không không .

Hết ham danh, chẳng mến công ,

Xem hình lẫn lộ, bùi nồng thế gian .

Cây trăm thước bắc thang bến khổ ,

Hoa bốn mùa thơm chỗ nhớp-nhơ .

Vui đọc truyện, buồn ngâm thơ ,

Non vu lấp nẻo đàn tơ dở mùi .

Đếm thử tuổi tám mươi đã quá ,

Giấc Nam-kha giục-giã tỉnh mê .

Tâm-thần mỏi-mệt ủ-ê ,

Khối sanh khi đã gần kề dứt hơi .

Khổ bịnh thấy trêu người đã quá ,

Buổi vãng sinh giục-giã kêu hồn .

Tỉnh say trong kiếp dương-môn  ,

Nữ thì thấy cảnh hoàng-hôn mộng hình .

Muốn gặp mặt thâm tình gởi trối,

Những lỡ bề vì buổi đoạn từ .

Không nhan tín, khó hồng thư ,

Viết quơ chẳng nỗi, giấy như tránh đề  .

Muốn nhắm mắt một bề cho khoẻ ,

Những tình hình mọi vẻ trêu ngươi .

Khi thì khóc, lúc thì cười ,

Bao nhiêu tình nghiã, một đời thoáng qua .

Tám chục năm lâu xa cách mấy ,

Trong giấc mê xem thấy ngắn thay !

Ba vạn sáu ngàn ngày .

Cõi dương-gian với tuyền-đài gần nhau .

Nhớ con cháu còn lâu kiếp sống ,

Dầu gặp hình như bóng sá chi .

Dỡ hồn-phách, yếu thây thi ,

Dậy ngồi chẳng nổi, bước đi không rồi .

Gắng cầm viết, nín hơi sống rốt ,

Đề năm vần, khắc cốt nữ-lưu .

Dứt tình ái, giải sầu ưu ,

Hễ thương thì cũng lo mưu giữ mình .

THI :

Giữ mình dầu vẹn tấm tình chung .

Danh tiết nữ-lưu ở phụ tùng.

Mặt biển khổ dồi-dào ái thủy ,

Đầu non thế hoại-hủy hương nồng .

Mày xanh khá nhớ cơn đầu bạc

Ngọc trắng đừng cho nhiễm bợn bùn .

Khí tượng anh-thư gìn lẩn giá .

Giúp đoàn nhi-nữ mở non sông .

Rán quá sức cẩn phong thi nhạn .

Dường say mê, lơ lảng tinh thần .

Sấn tay thêm một chữ thân .

Để dành gỡ khổ, đoạn-tràng hồng-nhan .

Buông ngon viết vào làn mây trắng ,

Hễ có thương nhớ dạng là hơn .

Cảnh thiên gởi tấc hương hồn ,

Để câu tiết nghĩa vĩnh-tồn hậu-lai .

Đời đời danh chói CAO-ĐÀI .